Çevre felaketleri doğadaki çesitli unsurlara ve dolaylı veya dolaysız olarak da ilgili diğer unsurlarına zarar veren ve insan eliyle gerçekleşen felaketlerdir.
Doğal kaynaklı felaketlere ise doğal felaketler denir.
Milyonlarca yıl süren biyolojik süreçlerin sonucunda oluşan doğal hayat içindeki unsurların karşılıkı dengesi ile varlığını korumuştur. Tarih boyunca bazi dogal felaketler (seller, depremler, volkanik patlamalar vs.) olmussa da bu felaketler doga üzerindeki etki gücü ve olusan durumun tersine dönüsü bakimindan sanayilesme ve dogal kaynaklarin kullanimiyla baslayan süreçte insanoglu tarafindan yapilan suistimallerin yaninda çok önemsiz kalmaktadir.
Doga kendi içinde olusan felaketleri bir sekilde düzenleyebilmekteyken insanoglunun eliyle ortaya çikan felaketler suni bir takim kosullar olusturdugundan doga kendi kendini yenileyememekte hatta ozon tabakasinin delinmesi, küresel isinma gibi insanligi hiç de kolay kolay kurtulamayacagi felaketlerle yüz yüze getirmektedir.
Sanayilesme, iktisadi kalkinma ve enerji gibi konularda ülkelerin birbirleriyle kiyasiya rekabet halinde oldugu ve bu rekabetten geri kalan ülkelerin ise ister istemez diger ülkelere karsi zayif konuma düstügü günümüzde çevre felaketlerine de gelismenin gözardi edilebilecek yan etkileri gözüyle bakilmakta ve bu felaketler Medya’ya da ancak büyük ölçüde ve ani ölümler oldugunda yansimaktadir.
Oysa Küresel isinma gibi çevre felaketleri yüzlerce yil sonra degil ayni nesil içinde bile gözle görülebilecek sicaklik, kuraklik, kitlik vs. etkilerini beraberinde getirmektedir.
Küresel Isinma : II. Dünya Savasi sonrasinda dünya nüfusu 2 kat, buna karsilik enerji kullanimi 4 kat artmistir. 1958 yilinda atmosferdeki 315 ppm/m3 karbondioksit orani 2004'te 379 ppm/m3 olmustur.
ABD dünya nüfusunun %4'üne sahipken karbondioksit üretiminin %25'ini gerçeklestirmektedir. The Observer gazetesinin Subat 2004'te yayimladigi Pentagon’a ait Küresel Isinma Raporu’na göre önümüzdeki 20 yil içerisinde Avrupa’da birçok kiyi kenti sular altinda kalacaktir. Guardian gazetesinde 2004 yilinda yer alan küresel isinma haritasina göre bundan en az etkilenen bölgeler Türkiye ve Ortadogu ile kiyi kesimleri hariç Kuzey Afrika’dir.
Bununla birlikte Türkiye meteoroloji kurumunun verilerine göre Türkiye’de 2007 yili yaz dönemi sicakliklari bakimindan son 78 yilin en sicak yazi yasanmaktadir
Endüstriyel ve zirai felaketler
Bhopal felaketi (1984)
ABD’de The Dust Bowl (1934-1939)
Japonya, Minamata’daki civa zehirlenmesi
Itai-itai felaketi, Japonya’da kadmiyum zehirlenmesi
Papua Yeni Gine’de mayinlama isleminden ötürü Ok Tedi nehir sisteminde hasar
Destruction of the old growth forests
EPA Superfund sites in the Birlesik Devletler
AZF Toulouse kimyasal fabrikasinda patlama (2001)
2005 Jilin kimyasal tesisinde patlama
Love Canal Toksik atik bölgesi
Alamosa Nehri’ne Summitville maden ocagindan siyanür, agir metller ve asit karismasi sonucu 17 millik alandaki tüm deniz yasaminin yok olmasi
California Dunsmuir yakinlarindaki Sacramento Nehrine 20.000 galon miktarinda ölümcül kimyasallar (metam sodyum, tradename Vapam) karismasi sonucu 38 millik alandaki deniz yasaminin yok olmasi
Nükleer felaketler
Hirosima ve Nagasaki’ye atilan atom bombalari
Çernobil kazasi
Ingiltere’de Windscale reaktör çekirdegi tutustu. Özellikle iyodin-131’in kazanin oldugu merkezden 150 km’lik yariçapli
Fukushima Japonya
Petrol sizintisi
Amoco Cadiz :Tarihteki 5.büyük petrol sizintisina The Amoco Cadiz adli süper tanker yol açmistir.
16 Mart 1978'degeminin tasidigi 1.619.048 varil petrol Brittany sahillerine akmis ve 76 sahil tümüyle petrole bulanmistir.
Exxon Valdez : Exxon Valdez Sirketinin petrol tankeri Exxon Valdezden 24 Mart 1898 günü yaklasik 11-30 milyon galon (50.000-150.000 m³) petrol denize bosalmistir
Prestige petrol sizintisi Ispanya’nin kuzeybatisindaki Galiçya’da 13 Kasim 2002 tarihinde Yunan bandirali Prestige gemisinden denize kimi kaynaklara göre 63,000 ton petrol akmistir.
Meksika Körfezi
Bhopal felaketi
Bhopal felaketi, 3 Aralik 1984 günü, Union Carbide firmasinin Hindistan’da Bhopal’de kurdugu böcek ilaci üreten fabrikadan yanlislikla 40 ton metil isosiyanat gazini disari atmasi 18.000 kisinin ölümüne, 150.000'den fazla insanin zehirlenmesine neden oldu.
Çevresel etkileri Çernobil faciasindan bile korkunç olan bu kaza sonrasinda, Bhopal eyaleti dogal afet bölgesi ilan edildi.
Greenpeace’in bölgede kazadan 20 yil sonra, 2004 yilinda yaptigi ölçümlerde, toprakta normalin 6 milyon kati toksik madde bulundu.
Diğer
Al-Hawizeh batakliginin kurumasi
Amerikan Bizonlarinin sayisinin düsmesi
Ozon tabakasinin delinmesi
Sömürgelestirme faaliyeti sirasinda yerli halkin ölümüne yol açan bulasici hastaliklarin bilinçli bir sekilde yayilmasi.
Nil levreginin Afrika'daki Viktorya Gölüne birakilmasiyla yerli balik türlerinin kirilmasi
Aral gölünü besleyen irmaklar barajlar ile kesildikten sonra Aral gölü küçülmeye baslamistir.
Kaynak : Wikipedia
Kaynak : http://www.vikitr.org/cevre-felaketleri/#more-1090
Exxon Valdez kazasi (veya Exxon Valdez çevre felaketi) - Mart 1989.
Bugüne kadar insan eliyle gerçeklesmis en büyük çevre felaketlerinden biridir.
Felakette Exxon Valdez isimli petrol tankerinden resmî verilere göre 10.8 milyon galon petrol denize akmistir.
Bölgedeki dogal yasam bundan yogun sekilde etkilenmis; deniz kuslarindan katil balinalara kadar bölgede yasayan birçok türden hayvan ölmüstür. Temizleme çalismalari gerek bölgenin konumu gerekse bu çapta bir kazanin daha önce yasanmamis olmasi sebebiyle pek etkili olmamistir.
Gemi kaptaninin alkolik oldugu iddiasiyla sirket ve gemi kaptani suçlamalarla karsi karsiya kalmistir. Ayrica geminin tek cidarli olusu da tartisma konusu olmustur.
Felâket sonrasinda petrol tasimaciligina iliskin birçok yeni yasa ortaya atilmis, dünya çapinda olasi çevre felaketlerine müdahale tekniklerinden tankerlerin çift cidarli olmasina kadar birçok konuda gelismeler kaydedilmistir.